Afgelopen januari werd een beroemde schildering op de Berlijnse Muur vernield. De afbeelding geeft een Davidster weer op de Duitse vlag. De Davidster was doorkruist en bedekt door een ‘Free Palestine’-verklaring. De muurschildering van 1988 herdenkt de 40e verjaardag van de Kristallnacht pogrom maar werd door de vandalen gebruikt om Israël aan te vallen. Dit voorval staat niet op zichzelf. De Davidster wordt in een periode van toenemend antisemitisme steeds vaker doelwit van acties. Dit artikel probeert te achterhalen waarom dit gebeurt en wie er baat bij heeft.
De Davidster staat prominent afgebeeld op de Israëlische vlag, maar ook binnen de Joodse cultuur is het een veelgebruikt symbool. Het heeft grote betekenis voor talloze Joden en niet uitsluitend Israël. Lang voor de oprichting van het politieke zionisme en de staat Israël werd de ‘Magen David’, zoals deze ook wel heet, toegepast als versiering op Joodse gebouwen. Het werd ook gebruikt als symbool voor de Kabbala-stroming en als zegel voor tal van Midden-Europese gemeenschappen. Dit hexagram was onder meer aanwezig in synagogen uit de 4e eeuw in Galilea, in middeleeuwse Duitse synagogen en kan al eeuwenlang in Hongaarse en Boheemse Joodse gemeenschappen worden gevonden. Het symbool is wijdverspreid binnen de Joodse gemeenschap en daarom wordt aangenomen dat het om een pseudo-officieel Joods symbool gaat.
The Star of David in the oldest surviving complete copy of the Masoretic text (1008 A.D.)
Desondanks wordt de Davidster steeds vaker gebruikt om een politiek statement te maken. De Davidster stelt volgens activisten niets minder voor dan Israël zelf en is daarom vaak doelwit. Deze onwetendheid heeft tot vele incidenten geleid. De organisatie van een gaypride in de Amerikaanse stad Chicago in 2017, raakte in opspraak nadat ze drie deelnemers hadden geweigerd die regenboogvlaggen met Davidsterren droegen. In een verklaring werd beweerd dat het om imperialistische vlagging zou gaan en dat mensen zich hierdoor onveilig kunnen voelen. Een ander beroemd voorbeeld vond plaats in 2006. Het Internationale Comité van het Rode Kruis weigerde de Magen David Adom (Rode Davidster) te accepteren als symbool van de organisatie in Israël. Het comité stelde dat ‘het embleem’ door één land wordt gebruikt en in tegenspraak is met de principes van universaliteit’. Maar wanneer het logo als een joods symbool wordt geclassificeerd, zou het niet anders zijn dan het veel gebruikte christelijke kruis of de islamitische halvemaan. Deze symbolen werden wel door het Internationale Comité van het Rode Kruis erkent.
Vele anti-Israël afbeeldingen geven sinistere figuren weer begeleid door Davidsterren. Op deze manier moet duidelijk worden gemaakt dat het om Israël gaat. Feitelijk worden alle Joden en Israël hier over dezelfde kam geschoren. De Davidster staat voor meer dan een land maar dit onderscheid wordt niet gemaakt. Antizionisme leidt zo tot indirect antisemitisme. Joden worden bijvoorbeeld steeds vaker op basis van hun religie of etniciteit verantwoordelijk gehouden voor wat Israël doet. Zelfs terreuracties op Joodse doelen worden zo gerechtvaardigd.
Dat veel Joden de Davidster gebruiken versterkt dit beeld. In Nederland is dit niet een minder groot probleem. Veel islamitische migranten komen uit landen waar Israël jarenlang als zondebok werd gebruikt. De staatspropaganda schuwde niet om hiervoor de Davidster te gebruiken. De Davidster, en daarmee het gehele Joodse volk, staan gelijk aan Israël. Het gebrek aan interactie met Joden en hun culturele verenigingen zorgt dat het verschil niet altijd wordt gezien. Deze onwetendheid leidt tot meer antisemitisme.
Na de grensprotesten in Gaza in 2018-2019, en de Israëlische reactie daarop, werd er in veel landen gedemonstreerd. Dit leidde vaak tot geweld waarbij Europese Joden het doelwit waren. In Amsterdam bijvoorbeeld werden verschillende Joodse winkels, herkenbaar aan een Davidster, vernield. De Joodse gemeenschap buiten Israël wordt daardoor steeds meer de anonimiteit in gedrukt. Joodse symbolen zoals de Davidster maar ook mezoeza’s en keppeltjes worden niet meer getoond uit vrees voor geweld.
Het verbergen van je identiteit leidt tot angst en onzekerheid. In een land als Nederland mag dat niet. De Davidster is nu gepolitiseerd maar door middel van onderwijs kan dat probleem verminderen. Als leerlingen al van jongs af aan dat de ster, en daarmee het Joodse volk, los staan van de staat Israël, als er dus meer context wordt gegeven, dan kan dat dergelijk geweld voorkomen. Tot dit gebeurt profiteren vooral antisemieten en zij die de staat Israël omver willen werpen. Door het generaliseren van alle Joden en hun symbolen politiseren zij het debat. Dit leidt wereldwijd tot druk op Joodse gemeenschappen met veel leed als gevolg.
De politisering van de Jodenster is een recent fenomeen dat wordt uitgebuit om tegenstellingen uit te lichten. Deze wrok is gericht op Israël maar heeft ernstige en indirect gevolgen voor Joodse gemeenschappen overal ter wereld. Het moge duidelijk zijn dat dit probleem een onderdeel is van een bredere discussie waarbinnen Joden en hun symbolen worden geassocieerd met de Israëlische staat. Deze ontwikkelingen hoeven niet permanent te zijn en kunnen door middel van educatie worden verholpen.